ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Στο πλαίσιο της Σειράς Διαλέξεων που διοργανώνει το
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Φιλοσοφία»
του Τμήματος Φιλοσοφίας (ΕΚΠΑ)
για μεταπτυχιακούς φοιτητές και ερευνητές,
σας καλούμε στην εναρκτήρια διάλεξη:
« FREEDOM UNTHOUGHT »
του
BRUNO HAAS
Καθηγητή στο Université Paris 1 – Panthéon - Sorbonne
Προλογίζει ο Επίκουρος Καθηγητής ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΡΙΣΟΚΚΑΣ
Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2022
18.00 – 20.00
Αμφιθέατρο της Βιβλιοθήκης της Φιλοσοφικής Σχολής
***
Η εστίαση στην κοινωνικοπολιτική θεωρία (Honneth 2012, 2020, ο τόμος που επιμελήθηκε ο MagnusSchlette 2018 κ.λπ.) οδηγεί σε μια αναγωγή της έννοιας της ελευθερίας του Hegel που υπονομεύει την ίδια τη χρήση της στα συγκεκριμένα πλαίσια. Ωστόσο, η παραδοσιακή γενική ερμηνεία της ελευθερίας ως " το να είσαι με τον εαυτό σου στον άλλο " (BeisichseinimAnderen, Fulda 2014) ίσως χρειαστεί να τεθεί εκ νέου υπό αμφισβήτηση. Στην πραγματικότητα, το " να είσαι με τον εαυτό σου στον άλλον " δεν αποτελεί ορισμό της ελευθερίας, αλλά απλώς περιγράφει μια συνθήκη υπό την οποία μπορεί να λάβει χώρα κάτι σαν ελευθερία.
Ο Χέγκελ προφανώς αποφεύγει να δώσει έναν γενικό ορισμό της ελευθερίας καθεαυτής, ακόμη και στη Λογική, όπου ο όρος αυτός χρησιμοποιείται σε διάφορα σημεία και σε περίοπτη θέση στη θεωρία των τρόπων. Αυτή η απουσία ή η έλλειψη θα πρέπει να ερμηνευθεί ως δείκτης της ειδικής λογικής του όρου αυτού. Η " ελευθερία " λοιπόν όχι μόνο δεν φαίνεται να είναι μη σκεπτόμενη (δηλαδή ανεπαρκώς σκεπτόμενη) στην ερμηνευτική παράδοση της σύλληψης του Χέγκελ, αλλά και ο ίδιος ο Χέγκελ ("ο στοχαστής της ελευθερίας", Vieweg 2021) φαίνεται να αποφεύγει να σκεφτεί ρητά την ελευθερία καθεαυτή. Η κατάσταση αυτή πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά.
Στην πραγματικότητα, ο Χέγκελ συνήθως δεν "ορίζει" τους όρους του ούτε κατασκευάζει τα επιχειρήματά του με επαγωγικό τρόπο, ξεκινώντας από απλά στοιχεία και καταλήγοντας σε σύνθετα αποτελέσματα. Οι χεγκελιανοί όροι προσδιορίζονται με το να βρίσκεται ο ένας σε σχέση με τους άλλους, δηλαδή τοπολογικά. Η ιδιαιτερότητά τους μπορεί να γίνει αντιληπτή από την ενδελεχή παρατήρηση της λογικής τους συμπεριφοράς.
Η παρατήρηση της συγκεκριμένης συμπεριφοράς της "ελευθερίας" στη Λογική θα μας επιτρέψει να δώσουμε μια νέα περιγραφή αυτής της έννοιας μέσα στο σύστημα του Χέγκελ. Η ελευθερία είναι το όνομα της ύπαρξης του Απόλυτου, είναι η " διαμορφωμένη ιδιότητα ", όπως θεωρητικοποιείται στο σχετικό κεφάλαιο της Wesenslogik (Λογική της Ουσίας). Αυτό το αποτέλεσμα χρειάζεται κάποιο περισσότερο σχολιασμό καθώς και κάποιες νύξεις για τις συνέπειές του όταν εφαρμόζεται στα συγκεκριμένα ζητήματα της θεωρίας του " Πνεύματος ", ιδίως στις παραγράφους για το " ελεύθερο Πνεύμα " στην Εγκυκλοπαίδεια.
***
Ο Bruno Haas διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Paris 1-Panthéon-Sorbonne. Στις δημοσιεύσεις του για τον γερμανικό ιδεαλισμό περιλαμβάνονται τα Symptomatologie der reflektierenden Einbildungskraft (Αμβούργο: Meiner, 2023), Die ikonischen Situationen (Paderborn: Fink, 2015), Die Freie Kunst. Beiträge zu Hegels Wissenschaft der Logik, der Kunst und des Religiösen (Berlin: Duncker und Humblot, 2003). Η κύρια συμβολή του στη θεωρία των εικόνων, την ανάλυση των έργων τέχνης και τη φιλοσοφική σημειολογία είναι η επεξεργασία της μεθόδου της "λειτουργικής δεξιότητας" (βλ. Funktionale Analyse, Hildesheim: Olms 2010). Επί του παρόντος εργάζεται πάνω στη Λογική του Χέγκελ (Logique spéculative nova methodo, Louvain: Peeters, υπό προετοιμασία) και σε μια γενική ανακατασκευή της Αισθητικής του (La production des objets symboliques).